Özel Haber: Ebru
Buket Dönmez-Yasin Celal Torun
Kübra Coşkun, soğuk hava ve yağışların bitkilerin düşük
sıcaklıklara karşı en hassas olduğu tomurcuk patlaması dönemine denk gelmesinin
meyve ve sebzelerin kalitesinde düşüşe sebep olabileceğini vurguladı. Genellikle
ağaç meyveleri, bahçe sebzeleri ve yaprak sebzelerinin soğuk hava ve aşırı
yağışlardan etkilendiğini söyleyen Coşkun, hava boşlukları bırakarak bitkilerin
örtü altında ısıtma sistemi ile zarar görmesinin engellenebileceğini belirtti.
Bununla birlikte göztaşı uygulaması ile çiçeklenmenin birkaç hafta
geciktirilmesi ve yağışlara karşı da drenaj sistemi ya da eğimin ayarlanması
ile zarar görmenin önüne geçilebileceğini aktardı.
Don ve yağışlardan etkilenen ürünlerde azalma olacağı
için fiyatlarda da artış yaşanabileceğini aktaran Coşkun, hasat kayıplarını
azaltmak için alternatif üretim yöntemleri ve ürün çeşitlerinin kullanılmasını
önerdi.
“TOMURCUK
PATLAMASINA DÖNEMİNE DENK GELDİ”
Park ve Bahçeler Müdürü Coşkun, bitkilerin en hassas
olduğu dönem olduğunu vurgulayarak, “Bitkiler için en önemli iklim faktörü
sıcaklıktır. Ancak, bazı hava olayları bitkilerin sağlığına zarar verebilir.
Özellikle sıcaklıklar-4.4°C’nin altına düştüğünde, bitkiler donma tehlikesiyle
karşı karşıya kalır. Bu durum özellikle çiçeklenme ve meyve bağlama
aşamalarında bitkilere zarar verebilir. Meyve ve sebzelerin kalitesini ve verimliliğini
önemli ölçüde etkileyebilir. Tomurcuk patlaması dönemi, bitkilerin düşük
sıcaklıklara en hassas olduğu dönemdir. Zirai don, bitkilerin büyümesini
yavaşlatabilir ve hatta ölümüne sebep olabilir. Bu da hasat öncesi meyve
büyüklüğünün küçülmesi, şeklinin bozulması, meyve dökülmeleri gibi sorunlara
neden olabilir. Yağışlar da bitkiler için önemlidir. Yeterli miktarda yağmur,
bitkilerin sağlıklı bir şekilde büyümesi ve verimli olması için gereklidir.
Ancak, aşırı yağmur da bazı olumsuz etkilere neden olabilir. Özellikle hasat
öncesi aşırı yağış, meyve ve sebzelerin kalitesini düşürebilir ve hasat sonrası
da çürümelere sebep olabilir.” dedi.
EN ÇOK
ETKİLENEBİLECEK ÜRÜNLERİ SIRALADI
Zirai don ve yağışlardan en çok etkilenebilecek meyve ve
sebzeleri sıralayan Coşkun, “Zirai don, genellikle ağaç meyveleri olan elma,
armut, şeftali, kiraz, erik, vişne, kayısı gibi meyveleri ve asmaları, bahçe
sebzeleri olan domates, biber, patlıcan, fasulye gibi bitkileri etkiler. Bu
bitkiler, çiçeklenme ve meyve bağlama aşamalarında daha hassastırlar ve donma
olaylarına karşı daha duyarlıdırlar. Aşırı yağışlar ise özellikle yaprak
sebzeleri olan ıspanak, marul, pazı, roka gibi bitkilerde çürüme ve mantar
enfeksiyonlarına neden olabilir. Havuç, turp, lahana, brokoli gibi kök ve
yaprak sebzeleri de aşırı yağışlardan etkilenebilir. Ayrıca, aşırı yağışlar
ağaç meyvelerinde de kabuk çatlamalarına, çiçeklenme ve meyve bağlama
aşamalarında hasara neden olabilir.” diye konuştu.
“GÖZTAŞI
UYGULAMASI YAPILABİLİR”
Don ve yağışlara karşı alınabilecek önlemleri belirten
Kübra Coşkun, “Öncelikle hava tahminlerini yakından takip ederek don riskinin
yüksek olduğu günlerde bitkileri örtmek için branda, naylon gibi malzemelerden
yapılmış örtüler kullanabilirsiniz. Bununla birlikte, bu örtülerin bitkilerin
üzerine direkt temas etmemesi, örtünün arasında hava boşlukları bırakılması ve
örtülerin altında ısıtma sistemleri kullanılması önerilir. Meyve ağaçları için
özellikle ilkbaharda göztaşı uygulaması yapılabilir. Bu uygulama, çiçeklenme
dönemini birkaç hafta geciktirerek don riskine karşı dayanıklılığı artırır.
Ayrıca donu önlemek için fanlar ve ısıtıcılar kullanılabilir. Bu cihazlar,
havanın hareket etmesine izin vererek soğuk havanın bitkilerin üzerinde
birikmesini önler ve bitkileri korur. Yine, su püskürtme veya yakma gibi
teknikler de don zararını azaltmak için kullanılabilir. Ancak bu tekniklerin
bazıları maliyetli veya zor uygulanabilir olabilir. Bu nedenle, don
olaylarından önce meteorolojik bilgilerin erken uyarı sistemiyle çiftçilere iletilmesi
çok önemlidir. Ayrıca, bahçe tesisinde bölge ekolojisine uygun tür ve çeşit
seçimi yapılmalı ve meyve ağaçları sürekli olarak sağlıklı tutulmalıdır.
Sağlıklı bitkiler, bu tür ekolojik olaylara daha dayanıklı olacaklardır”
ifadelerini kullandı.
DİKİM TARİHİ
ERTELENEBİLİR
Coşkun, sebze fidelerinin dikim tarihinin
ertelenebileceğini de belirterek, “Zirai don riskinin olduğu bölgelerde sebze
fidelerinin toprakla buluşturma tarihi, don riskinin azalması için 19-20 Mayıs
sonrasına ertelenebilir. Ancak bu tarihler bölgeye, iklim koşullarına ve
sebzelerin türüne göre değişkenlik gösterebilir. Bahçe sebzeleri için aşırı yağışların zararlı
etkilerinden korunmak için önlemler almak önemlidir. Bunun için drenaj
sistemleri oluşturabilir veya dikim yapacağınız alanların eğimini düzgün bir
şekilde ayarlayabilirsiniz. Eğer eğim sağlanamıyorsa, çukurlar açarak su
birikmesini engelleyebilirsiniz. Bitkilerin köklerindeki besin maddelerinin
yıkanarak kaybolmasını önlemek için ise kökleri organik malzemelerle örtebilirsiniz.
Özellikle taze saman, bitkilerin köklerini korumak için etkili bir yöntemdir.
Bu basit önlemlerle, bahçe sebzeleriniz aşırı yağışlardan etkilenmeden sağlıklı
bir şekilde büyüyebilir” açıklamasında bulundu.
FİYAT ARTIŞI OLUR
MU?
Coşkun, hasat miktarı azalırsa ürünlerde fiyat artışı
yaşanabileceğine dikkat çekerek, “Doğal afetler, özellikle zirai don veya aşırı
yağışlar, ürünlerin verimliliğini düşürerek ürün kaybına neden olabilir. Bu
durum, ürün arzının azalmasıyla fiyatların yükselmesine sebep olabilir.
Örneğin, don meyve ağaçlarının çiçeklerini veya ürünlerini yok ederek hasat
miktarını azaltır ve talep aynı kalırsa fiyatları yükseltebilir. Ancak,
fiyatların yükselmesi yalnızca doğal afetlerden kaynaklanmaz, aynı zamanda
üretim maliyetleri, nakliye maliyetleri, talep ve diğer faktörler de fiyatları
etkileyebilir. Bu nedenle, doğal afetlerin etkileri fiyatlar üzerindeki etkiyi
belirlerken diğer faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir.” şeklinde
konuştu.
ÖNERİLERDE BULUNDU
Coşkun, üretici ve tüketicilere önerilerde bulundu;
“Üreticiler için
öneriler:
• Afetlere karşı hazırlıklı olmak için gerekli tedbirleri
alın. Örneğin, üretim alanlarını uygun şekilde korumak, depolama ve taşıma
koşullarını iyileştirmek, sigorta ve benzeri yöntemlerle riskleri azaltmak gibi
önlemler alınabilir.
• Hasat kayıplarını azaltmak için alternatif üretim
yöntemleri ve ürün çeşitleri araştırılabilir.
• Gelişmiş erken uyarı sistemleri sayesinde ekstrem hava
olaylarının zararlarını kısmen de olsa azaltmak mümkündür.
Tüketiciler için öneriler:
• Yerel üreticilerden ürünleri satın almak, yerel
üreticilerin desteklenmesine yardımcı olur ve bölgesel ekonomiyi canlandırır.
• Ürünlerin stoklanmasından kaçınabiliriz. Talep arzdan
fazlaysa, ürün stoklanması daha da yüksek fiyat artışlarına neden olabilir.
Soğuk hava, yer yer etkili kar yağışları ile kuvvetli
rüzgâr ve fırtına ile birlikte ulaşımda aksamalar, zirai don, buzlanma ve
sağlık sorunları gibi olumsuzluklara karşı tedbirli olunmalı, meteorolojik
rapor ve uyarılar dikkatle takip edilmelidir.”
