Türkiye’de özellikle yaz aylarında meydana gelen orman
yangınlarına çözüm bulunması amacıyla NÜRDAM Müdürü Dr. Yalçın Kalkan
öncülüğünde İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa (İÜC) Nanoteknoloji ve
Biyoteknoloji Enstitüsü öğretim üyeleri Doç. Dr. Arif Kösemen ve Doç. Dr.
Sadullah Öztürk tarafından “Erken Uyarı Sistemine Sahip Yangın Algılayıcı
Tasarımı ve İmalatı” projesi hazırlandı.
TÜBİTAK’tan destek almaya hak kazanan proje kapsamında,
sensörler aracılığıyla alevden yayılan ultraviyole ışınlarını algılayarak
yangını tespit eden yerli kimyasal gazlı alev dedektörünün ilk prototipi yapıldı.
Yaklaşık 100 metreden, henüz kıvılcım aşamasındayken
yangını tespit edebilen 360 derece görüş alanına sahip dedektörün, daha da
geliştirilerek gelecek yıl Dicle Teknokent’teki bir firma tarafından seri
üretime geçirilmesi planlanıyor.
“Yaz
aylarında rahatlıkla kullanılabilecek”
NÜRDAM Müdürü Kalkan, ülke genelinde özellikle yaz
aylarında yaşanan orman yangınlarının önemli problemlerden biri olduğunu
söyledi.
Bu probleme çözüm bulmak adına ülkeye ithal olarak
getirilen alev dedektörlerinin tamamen yerli modelini üretmek için çalışma
başlattıklarını belirten Kalkan, “Ürettiğimiz ilk prototip gazlı bir alev
dedektörü. Bu alev dedektörü yaklaşık 100 metreden sinyal alabiliyor. En yakın
ticari muadilleri, 30 metreye kadar algılama yapabiliyorlar. Rakiplerimiz 120
dereceye kadar algılama açısına sahipken, biz 360 derecede algılama
yapabiliyoruz.” diye konuştu.
Kalkan, piyasadaki yarı iletken modelli alev
dedektörlerinin, güneş ışığı altında çoğu zaman hatalı sinyal verdiğine dikkati
çekerek, şu bilgileri paylaştı:
“Ortada alev kaynağı olmamasına rağmen güneşten
aldıkları sinyallerden dolayı alev varmış gibi davrandıkları için yaz aylarında
kapatılıyorlar. Geliştirdiğimiz filtreleme metoduyla bu hatalı sinyal
mekanizması problemi de ortadan kalkmış oldu. Dolayısıyla yaz aylarında da
rahatlıkla kullanılabilecek bir sistemden bahsediyoruz.”
Yaklaşık 3 yıllık çalışma sonucunda birçok farklı çeşit
ve geometride modeller geliştirdiklerini anlatan Kalkan, bununla ilgili çeşitli
gazlar denediklerini, birçok özelliği optimize ettiklerini kaydetti.
“Yarı iletken
modele göre 4 kat daha uzun kullanım ömrüne sahip”
Çalışabilir durumdaki bu prototipi daha da
geliştireceklerini aktaran Kalkan, şöyle devam etti:
“Yaklaşık 3 ile 5 metre hata payıyla çok geniş
arazide alevi tespit edecek, hatta bir insan çakmağın taşıyla oynadığında, o
çakmak taşından çıkan kıvılcımı tespit ederek sinyal üretebilecek, aynı zamanda
bu sinyali algıladığında bölgeden 15 saniyelik kısa görüntüler alıp bunu ilgili
merkezlere iletebilecek dedektör sistemi üzerinde çalışıyoruz. Bu sayede
özellikle orman yangınlarının hem geniş arazilerde anında tespiti hem de
failinin tespiti üzerinde çalışmalar yapıyoruz.”
Kalkan, Türkiye’de yarı iletken modelli alev
dedektörlerinin olduğuna işaret ederek, “Bizim ürettiğimiz gazlı alev
dedektörlerinin zaten dünyada ticari bir muadili yok. Gazlı alev
dedektörlerinin artısı daha hızlı ve doğru çalışmaları, daha geniş açıdan
algılama yapabilmeleri. Yaklaşık 10 senede, olduğu gibi çöpe atılacak yarı
iletken alev dedektörünün ülkemize girişi, 5-6 bin avro bandında. Bizim, gazını
değiştirerek, yani bakım sürecinden geçirerek, yarı iletken modele göre 4 kat
daha uzun kullanım ömrüne sahip bu gazlı alev dedektörünü, şu an 3-4 bin lira
bandında mal edebiliyoruz.” dedi.
Ürettikleri alev dedektörünün doğrudan ihraç edilebilecek
bir ürün olduğunu anlatan Kalkan, ürünün şu anda yatırımcısının bulunduğunu,
prototipe ait ulusal ve uluslararası patent tescilinin ise kendisine ait
olduğunu sözlerine ekledi.
