Haber:
Aslı Akış
Kayıt dışı istihdam, Türkiye’nin önemli
sorunlarından biri. Hem işçiye hem de işverene büyük zarar veren kayıt dışı
istihdam, devletin ekonomisini de olumsuz yönde etkiliyor. Sosyal Güvenlik
Kurumu (SGK) da kayıt dışı istihdamın önlenmesi adına denetimlerini aralıksız
sürdürüyor. Tüm yurt genelinde olduğu gibi Bolu’da da kayıt dışı istihdamın
önlenmesi adına Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından yapılan çalışmaları Bolu
Sosyal Güvenlik İl Müdürü Mehmet Hanefi Taştan anlattı.
“FARKINDALIK OLUŞTURULMASI ÇOK ÖNEMLİ”
İl binasında düzenlediği basın toplantısında
yaptığı konuşmada, sosyal güvenlik kurumu olarak çözüm odaklı bir yaklaşımla
sorunların üstesinden geldiklerini kaydeden Mehmet Hanefi Taştan; “Sosyal
Güvenlik Kurumumuzca yürütülen hizmetlerde etkinliğin sağlanması açısından
gerek işçilerimizin, gerek esnafımızın, gerekse işverenlerimizin
farkındalığının artırılması, verimli bir sosyal güvenlik uygulaması bakımından
olmazsa olmazımızdır. Sosyal Güvenlik Kurumu olarak, çözüm odaklı ve
katılımcılığı teşvik eden bir yaklaşımla sorunların üstesinden gelebileceğimizi
değerlendiriyoruz. Bu amaçla sigortalılık, kayıt dışı istihdam ve benzeri
kritik konularla ilgili yürütülen çalışmalarda, Kurum uygulamalarımızı doğru
bir şekilde kamuoyuna aktarmayı son derece önemsiyoruz” diye konuştu.
“SOSYAL
GÜVENLİK SİSTEMİ PANDEMİ SÜRECİNDE BAŞARILI BİR SINAV VERDİ”
SGK’nın öneminin pandemi döneminde bir kez
daha anlaşıldığına işaret eden Taştan; “Kurumumuzca yürütülen hizmetlerin
önemi, küresel çapta yaşanılan COVID-19 salgını sebebiyle bir kez daha ortaya
çıkmıştır. Tüm dünyayı derinden etkileyen, COVID-19 salgını sürecinde çoğu
ülkede sağlık sistemleri iflas etme noktasına gelirken, sağlam temeller üzerine
inşa edilen genel sağlık sigortası sistemimiz sayesinde ülkemiz Dünyaya örnek
teşkil edecek bir başarıya imza atmıştır” ifadelerini kullandı.
“SOSYAL
GÜVENLİK SİSTEMİ BİRÇOK FAYDA SAĞLAR”
Sosyal güvenlik sisteminin sigortalı çalışan
kişilere pek çok fayda sağladığının da altını çizen Bolu Sosyal Güvenlik İl
Müdürü Mehmet Hanefi Taştan; “Sosyal güvenlik, toplumun zor durumda olan
bireylerine yardım edilmesini daha iyi durumda olan kişilerin vicdanına veya
yardımına bırakmayarak, toplumsal dayanışmayı kurumsal ve düzenli işler hale
getirmekte ve tüm ülke vatandaşlarına hak olarak sunmaktadır. Sosyal güvenlik
sistemi vatandaşlara hayatları boyunca sağlık hizmeti vermeyi, asgari bir gelir
düzeyi sağlamayı ve kişileri mesleki, fizyolojik ve sosyo-ekonomik nitelikteki
risklere karşı korumayı ve bu risklerden doğan zararları gidermeyi amaçlayan
sistemdir.
Sosyal güvenlik sistemi sigortalı çalışan
kişilere birçok fayda sağlar. Bunlardan önemli bazıları şunlardır: Sigortalı
çalışan kişi ve aile bireyleri sağlık hizmetlerinden yararlanabilirler.
Sigortalı çalışanlara iş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hali
nedenleriyle çalışamadığı sürelerde maaşının işveren tarafından ödenmeyen
kısmını karşılamak üzere geçici iş göremezlik ödeneği ödenir. Sigortalı
çalışanlara iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle kısmen veya tamamen
çalışamaz duruma gelmesi halinde sürekli iş göremezlik geliri bağlanır.
Sigortalının aile bireylerine, sigortalı iş kazası veya meslek hastalığı nedeniyle
hayatını kaybetmesi halinde ölüm geliri bağlanır. Sigortalı herhangi bir
nedenle sakatlanıp çalışamaz duruma geldiğinde malullük aylığı bağlanır.
Sigortalı, belli bir yaşa geldiğinde yine prim şartlarını da sağlıyorsa
kendisine yaşlılık aylığı bağlanır. Sigortalı öldüğünde eş ve çocukları ile
anne ve babasına ölüm aylığı bağlanır. Cenaze yardımı ve emzirme ödeneği
ödenir” ifadelerini kullandı.
“PANDEMİ
DÖNEMİNDE KAYITLI ÇALIŞMANIN ÖNEMİ BİR KEZ DAHA ORTAYA ÇIKTI”
Taştan, pandemi döneminde kayıtlı çalışmanın
öneminin ortaya çıktığını da ifade ederek;
“Sosyal Güvenlik sistemimizin sağlam temeller üzerinde yükselmesine
vesile olan diğer bir konu ise 2002 yılında %52 düzeyinde olan kayıt dışı
çalışma oranının, yapılan çalışmalarla %30’a kadar geriletilmiş olmasıdır. Bu
bağlamda, COVID-19 salgını sürecinde, sigortalı çalışmanın önemi bir kez daha
ortaya çıkmış ve kayıt dışı çalışma konusunun ulusal sağlımızı ve
sosyo-ekonomik sistemimizi ne denli etkilediği görülmüştür.” dedi.
“ÜCRETLERİN
EKSİK BİLDİRİLMESİ DE KAYITDIŞILIKTIR”
Kayıt dışı istihdam ile ilgili de bilgiler
aktaran Taştan; “Kayıt dışı istihdam, çalışanların Sosyal Güvenlik Kurumuna hiç
bildirilmemesi ya da çalışma gün veya ücretlerinin eksik bildirilmesidir. Yani
sigortasız işçi çalıştırma durumunda olduğu gibi, çalışma sürelerinin veya
ödenen ücretlerin eksik bildirilmesi de kayıt dışı istihdam olarak
değerlendirilmektedir. Çalışanların sigortalı olarak çalıştırılmaları anayasal
bir hak olmakla birlikte aynı zamanda hem çalışanlar hem de işverenler
açısından bir zorunluluktur. Yani işverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak
çalıştırma hakları olmadığı gibi çalışan kişilerin de sigortasız çalışmak veya
sigortasız çalışmayı istemek gibi bir hakları söz konusu değildir. Bu şekilde
çalışmayı isteyen kişilerin sigortasız çalıştırıldığının tespiti halinde
işverenlere yönelik yaptırmalar uygulanmakta, işverenler kendilerince kötü
niyetli olmamalarına rağmen mağdur olabilmektedir. Özellikle emekli aylığı
alan, dul veya yetim aylığı alan, sosyal yardım alan veya bakmakla yükümlü
konumunda olan bazı kişilerin sigortasız çalışma konusunda daha istekli
oldukları bilinmektedir. Bu kimselerin sigortasız çalışma konusundaki talepleri
karşısında işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirme bilinciyle ve
tespiti halinde mağduriyet yaşamama amacıyla gereken dikkati göstermeleri
gerekmektedir. Kayıt dışı istihdamın toplumun sosyal ve ekonomik değerleri
üzerinde birçok olumsuz etkisi bulunmaktadır. Kayıt dışı istihdam, hem çalışanlar
ve işverenler hem de devlet açısından birçok olumsuz etkiye yol açmaktadır. Bu
öneme atfen, kayıt dışı ile mücadelemiz aynı kararlılıkla devam edecektir”
diye konuştu.
“KAYIT
DIŞI İLE TOPYEKÜN MÜCADELE”
Mehmet Hanefi Taştan, Kayıt dışı istihdamla
her daim mücadele ettiklerini vurgulayarak; “Kurumumuzun kayıt dışı istihdam
ile mücadelesi sadece denetim anlayışına dayanmamakta olup, rehberliğin ön
planda tutulduğu, kayıtlı istihdamın önemi ve kayıt dışı istihdamın çalışana ve
ülkeye getirdiği yükler konusunda toplumda farkındalığı artırmak amacıyla
çalışmalar yürütülmektedir. Özellikle farkındalığın artırılması açısından
geçtiğimiz hafta başta Bolu Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği, Ziraat Odası
Başkanlığı, Serbest Mali Müşavirler ve Muhasebeciler Odası başta olmak üzere,
meslek odaları ziyaret edilmiştir. Ziyaretlerde başta Kurumumuzun sosyal
güvenlik uygulamaları olmak üzere, kayıt dışı istihdam ile sigorta prim ve
teşvikleri konusundaki çalışmalar hakkında bilgi verilmiş, yapılabilecek iş
birlikleri hakkında fikir alışverişinde bulunulmuştur” ifadelerini kullandı.
“SOSYAL
GÜVENLİK VAZGEÇİLMEZ BİR HAKTIR”
Taştan, Sosyal güvenliğin
vazgeçilmez bir hak olduğunu belirterek; “Tüm vatandaşlarımız sosyal güvenliği;
vazgeçilmez bir hak, aynı zamanda asli bir sorumluluk olarak görmelidir.
İşverenlerin çalışanlarını sigortasız olarak çalıştırma hakları olmadığı gibi
çalışan kişilerin de sigortasız çalışmak veya sigortasız çalışmayı istemek gibi
bir hakları söz konusu değildir. Sigortasız çalışmanın işçi ve işverenler
açısından birçok olumsuz sonuçları ortaya çıkmaktadır. Sigortasız çalışan
kişiler, emeklilik ve malullük aylığı, iş göremezlik geliri, işsizlik ödeneği,
kıdem ve ihbar tazminatı gibi sigortalı çalışanlara sağlanan birçok yasal
haktan mahrum kalmaktadırlar. İş kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık
sigortası kapsamında sağlanan birçok yardımdan yararlanılmaması durumunda,
sadece kendilerini değil, aile bireyleri de mağdur olacaklardır” dedi.
“HAKSIZ
REKABET ONARILMAZ ZARARLAR VERİYOR”
Kayıt
dışı istihdamın işveren yönünden zararlarına değinen Mehmet Hanefi Taştan, “İşverenler
açısından ise kayıt dışı istihdama tevessül eden işletmelerin yapılan
denetimler ve tespitler sonucu yüksek tutarlarda idari para cezasıyla
karşılaşacaklar, teşvik ve indirimlerden faydalanma haklarını da yitirmiş
olacaklardır. İşverenler açısından, özellikle rekabetin günümüz küresel
ekonomilerde belirleyicisi olduğu düşünüldüğünde, haksız rekabetin ortadan
kaldırılması açısından büyük önem taşımaktadır. İş ve sosyal güvenlik mevzuatını
uygulayan ile uygulamayan işverenler arasında en önemli fark mevzuata uyan
işverenlerin mali yüklerinin daha fazla artması şeklinde ortaya çıkmaktadır.
Mevzuatı uygulayan işveren daha çok üretim maliyeti ile karşılaşırken mevzuata
uymayan işveren de yükümlülüklerini yerine getirmediği için birçok ödemeden
veya mali sorumluluktan kaçmış olacaktır. Bu durum zaman içinde haksız
rekabetin artmasına neden olduğunda mevzuata uyan işverenler de zaman içinde
mevzuata uymama eğilimi göstereceklerdir. Bunun sonucu çalışma barışı
bozulacak, işçiler mağdur olacaklardır” şeklinde konuştu.
