Basın İlan Kurumu (BİK) Genel Kurulu’nun 13 Ocak 2023
tarihindeki olağanüstü toplantısında kabul edilen Resmi İlan ve Reklam
Yönetmeliği, 1 Şubat 2023 tarihli ve 32091 sayılı Resmi Gazete’de yayımlandı.
Resmi ilan ve reklamların yayımlanacağı süreli yayınların vasıf ve ödevlerinin
belirlenmesi ile fikir ve içtihat farkı gözetilmeksizin ilan dağıtımının
sağlanması amacıyla hazırlanan Yönetmeliğin büyük bölümü 1 Nisan 2023 tarihinde
yürürlüğe girecek.
Resmi ilanların kamuoyuna duyurulması noktasında çok
önemli bir dönüşümü kapsayan Yönetmelik, Kurumun sorumluluk alanını
genişletirken internet haber sitelerine devlet desteği sağlanmasının önünü
açmış oldu. Yönetmelik’te, gazetelerin mevcut resmi ilan yayımı
mekanizmasındaki yerleri korunurken hak kaybı yaşamamaları için hassasiyet
gösterildi.
İnternet haber
siteleri ne zaman resmi ilan yayımlayabilecek?
Yönetmelikteki kategorilere göre belirlenen usul ve
esaslara uygun olarak vasıf ve ödevlerini eksiksiz ve zamanında yerine getiren
internet haber siteleri resmi ilan yayımlama hakkı kazanacak.
Halihazırda resmi ilan yayımlama hakkına sahip olan
gazetelerin Kuruma kayıtlı olan internet haber siteleri, 31 Mart 2023 tarihine
kadar belirlenen kurallara uygun başvuru yapmaları ve asgari trafik şartı hariç
diğer koşulları yerine getirmek şartıyla bekleme süresine tabi tutulmaksızın
resmi ilan yayımlama hakkı kazanacak. Ancak, internet haber sitelerinin 30
Eylül 2023 tarihi itibarıyla asgari trafik şartını da yerine getirmeleri
gerekecek. Aksi halde resmi ilan yayımlama hakkı durdurulacak.
Kuruma ilk kez başvuran internet haber siteleri ise
belirlenen şartları 24 ay süreyle yerine getirmelerinin ardından ilan yayımlama
hakkı kazanacak. İl temeline dayanan kontenjan yerlerine dair kadro ve içerik
sayılarının iki katını ve günlük asgari tekil ziyaretçi sayısının dört katını
yerine getirenler ise 6 ay sonra resmi ilan yayımlayabilecek.
Resmi ilan yayımlama hakkı kazanmak için müracaat eden
gazeteler, önceki düzenlemede olduğu gibi 36 ay bekleme süresine tabi
tutulacak.
Gazete ve internet
haber sitelerinin genel vasıfları
Süreli yayınların yerine getirmeleri gereken ödevlerin
başında, kadrolarında belirli sayı ve görevlerde fikir işçisini istihdam
etmeleri geliyor. Kadroda yer alacak fikir işçilerinin iş sözleşmeleri,
ücretleri, öğrenim durumları, çalışma süreleri ve diğer nitelikleri Kurum
mevzuatı açısından kadro beyanlarında önem taşıyor. Mevzuatın ilgili
maddelerinde, basın çalışanlarının haklarını koruyan çeşitli hükümler de yer
alıyor. Buna bağlı olarak, 1 Temmuz 2023 tarihinde yürürlüğe girecek bir
maddeyle kadroda beyan edilen fikir işçileri ile orantılı olacak şekilde,
gazetecilik faaliyeti yürütülmek üzere tahsis edilmiş işyerinde kişi başına en
az 5 metrekare çalışma alanının olması şart kılınıyor.
Süreli yayınların içerikleri de Yönetmelikte bir diğer
önemli unsur olarak öne çıkıyor. Yönetmelik, süreli yayınların yayın veya
kontenjan yeri ile çevresini ilgilendiren özgün ve güncel içeriklere yer
vermelerini zorunlu kılarak gazeteciliğin gelişimine yönelik katkılar içeriyor.
Yönetmelikte basının yerleşik teamülleri doğrultusunda habercilik yapılması
öngörülürken, mahreç kullanımını düzenleyen maddelerle gazetecilerin fikri
haklarının ve emeklerinin korunması noktasında önleyici tedbirler alınıyor.
Bu kapsamda, resmi ilan yayımlama hakkına sahip veya
bekleme süresinde olan gazete veya internet haber siteleri, günlük
incelemelerin yanı sıra 2 yılda en az 1 defa Kurum tarafından denetlenecek.
Diğer taraftan süreli yayınların mücbir sebepler ve kanuni
kısıtlamalar dışında yayınlarını kesintisiz olarak sürdürmeleri gerekecek.
Süreli yayınların
kategorileri nasıl belirlendi?
Yönetmelik hükümlerine göre, resmi ilan dağıtımı ve
yayımı açısından; gazetecilik geleneği, resmi ilan istihkakı ve nüfus gibi objektif
verilere dayanılarak birbirine benzeyen iller aynı kategoriye alındı.
Gazetelerin yayın yeri, kadrolarında bulundurmaları
gereken fikir işçisi sayıları, yüzölçümleri ile bayi ve abone satışlarına göre
6 kategori altında sınıflandırıldı. Bu sınıflandırma doğrultusunda, resmi ilan
kontenjanına ilişkin esas ve ek gösterge şartları ve sayıları, resmi ilanların
adil bir şekilde dağıtımının sağlanması için gazetelerin kadro-yüzölçümleri,
baskı, dağıtım ve satışlarına göre belirlendi.
İnternet haber sitelerinin kontenjan yerleri ise, 6
kategori olarak tasnif edildi. Bu kategoriler, fikir işçisi sayısı, asgari
haber sayısı, asgari ziyaretçi trafik bilgilerine göre şekillendirildi.
İnternet haber sitelerinin kadro, ziyaretçi trafiği ve ilan haberleştirme ek
göstergeleriyle internet haber sitelerinin vasıflarına göre resmi ilanlardan
adil şekilde faydalandırılması sağlanmış oldu.
Ayrıca, günlük
gazetelerin vasıflı, haftalık gazetelerin alt vasıflı olarak belirlendiği
sınıflandırmaya, ilan dağıtımında yaşanan olumsuz sonuçlar sebebiyle son
verilerek, aynı yayın yerinde yayın günü sayısına göre gösterge tanımlamaya
dayalı düzene geçildi.
