Bilkent
Üniversitesi genetik mühendislerince, “östrojen reseptör (ER)
pozitif” isimli meme kanseri türünün tedavisinde sık kullanılan kemoterapi ilaçları
ile aspirin ve
türevindeki ilaçların birlikte kullanımı halinde “ilaca karşı direncin” kırıldığı keşfedildi.
Moleküler
Biyoloji ve Genetik (MBG) Bölümü ve Ulusal Nanoteknoloji Araştırma Merkezi (UNAM) Doktor Öğretim Üyesi
Özgür Şahin, yaptığı açıklamada, kanser tedavisinde ilaç direncinin tedavinin etkinliğini önemli
ölçüde düşüren bir etken olduğunu ve kanser kaynaklı
ölümlerin başlıca nedenlerinden biri olduğunu ifade etti.
Kanser
hücrelerinin çalışma mekanizmalarının birbirinden farklı pek çok
kemoterapi ya da hedefli terapi ilacına karşı
direnç geliştirebildiğine dikkati çeken Şahin,
önceden
olumlu yanıt veren ancak sonradan direnç geliştiren
ilaçların etkinliğini artırmanın kanser tedavisi alanındaki en önemli
sorular arasında bulunduğunu anlattı.
“Aspirin,
tamoksifen direncinde rol oynayan genleri tersine çeviriyor”
Avrupa
Moleküler Biyoloji Organizasyonu (EMBO) desteğiyle
meme kanseri hastalarının
yaklaşık yüzde 70’ini oluşturan ve “östrogen
reseptör (ER)
pozitif” teşhisi konulan hastalara ilişkin bir çalışma yürüttüklerini bildiren Şahin, şunları
kaydetti:
“Bu
hastalarda yaklaşık 40 yıldır kullanılan tamoksifen adlı ilaca karşı geliştirilen
direncin nedenini ve bunlardan hangi genlerin sorumlu olduğunu ortaya koyduk. Bu direncin gelişiminde ‘Fosfodiesteraz 4D’ adlı bir genin önemli
bir rol oynadığını
gösterdik.
Bu genin ürettiği proteinin Aspirin ve türevleri tarafından bloke edildiği zaman tamoksifen direncin geriye döndürülebildiğini gördük.”
Tamoksifenin
meme kanseri tedavisinde 40 yıldır,
Aspirin’in ise 100 yıldan fazladır farklı hastalıkların tedavisi için kullanıldığına dikkati çeken Şahin,
“Bu ikisinin kombinasyonun, meme kanseri ilaç direncini kırdığını
ilk kez bu bilimsel çalışmamızda ortaya koymuş olduk. Aspirin, tamoksifen direncinde rol oynayan
genleri tersine çeviriyor. Çıkış
noktamız bu oldu.” diye konuştu.
Klinik araştırmalarla doğrulaması yapılacak
Şahin, fareler üzerinde yaptıkları çalışmalarda
Aspirin’in kemoterapide çok
sık kullanılan bir ilaç türü olan tamoksifen direncini kırarak tümörlerin küçülmesine neden olduğunu gösterdiklerini
belirtti.
Aspirin ile
tamoksifen kombinasyonunun birlikte kullanımına
ilişkin yakında insanlar üzerinde
klinik araştırmalara
başlanmasını hedeflediklerini belirten Şahin, “Fareler üzerinde yaptığımız çalışmalar,
klinik araştırmalarla
da doğrulanabilirse Aspirin’in ilaç direncini kırarak bir kanser tedavisi olarak da kullanılma potansiyelini ortaya koymuş olacağız.” ifadesini kullandı.
“Hastalarımız doktorlarına danışmadan herhangi bir ilaç kullanmasınlar”
Aspirin’in
kalp ve damar gibi bazı hastalıklara karşı olumlu etkilerinin zaman zaman
bilim dünyasında açıklandığına
dikkati çeken Şahin, ancak bu ilacın
belli rahatsızlıklarda
kullanılmaması
gerektiği yönünde doktorların uyarılarının bulunduğunu aktardı. Şahin, “Önemli bir uyarımız da şu
olacaktır. Çalışmamız henüz
laboratuvar sonuçlarına dayanmaktadır. Klinik araştırmalarımızda başarılı olursak bunu genetikçiler olarak tıp dünyasına da bildireceğiz. O nedenle hastalarımız dikkatli olsunlar, doktorlarına danışmadan herhangi bir ilaç kullanmasınlar.” dedi.
Çalışma, uluslararası literatürde
Çalışmaları için patent başvurusu yaptıklarını da belirten Şahin, meme kanseri tedavilerinde
direnci kırabilen, aralarında Aspirin’in de olduğu
yeni ilaçlar üzerine olan makalelerinin, Amerikan
Kanser Araştırma
Derneğine (AACR) ait Clinical Cancer
Research ve Nature yayın grubuna ait kanser alanında önde
gelen Oncogene dergilerinde yayımlandığını bildirdi.
